Ona sutining yog‘liligi nimaga bog‘liq

Onalarning sutining yog‘liligi haqida o‘ylay boshlashlari odatda emizish jarayonida muammolar paydo bo‘lganda kuzatiladi: chaqaloq bezovtalanadi, to‘xtovsiz ko‘krakka yopishadi, vazn qo‘shishi past darajada bo‘ladi. Buvilari va internetdagi «mutaxassislar» vaziyatni yanada keskinlashtirishlari mumkin, ular ona suti to‘yimliligini rangi va tiniqligiga qarab baholashni maslahat berishadi.

Keling, ona sutining yog‘liligi nimaga bog‘liq, unga ta’sir qilish mumkinmi yoki yo‘qmi va «yog‘liroq» sut haqiqatdan ham yaxshiroqmi, degan savollarga javoblarni birgalikda ko‘rib chiqaylik.

Sutning yog‘liligi uning tarkibidagi yog‘lar ulushi bilan belgilanadi. Ammo shuni ta’kidlash kerakki, ona sutining tarkibi doimiy xarakterga ega emas. U nafaqat kun davomida, balki har bir emizish oralig‘ida, hatto bir marta emizish davomida ham o‘zgarib turadi. Bu tabiat tomonidan puxta o‘ylangan tabiiy jarayon bo‘lib, binobarin, sutning yog‘liligi ham o‘zgaruvchan ko‘rsatkichdir. Unga nimalar ta’sir etadi?

• Emizish bosqichlari. Emizishning boshida sut suyuqroq, laktozaga boy bo‘ladi va chanqoqni qondiradi. Emizishning oxiriga kelib, yog‘ miqdori ortadi — aynan shu sut «keyingi» sut deb ataladi. U yaxshi to‘yg‘azadi va uzoq vaqtgacha to‘qlik hissini beradi.
• Emizishlar orasidagi vaqt. Uzoq tanaffusdan so‘ng ko‘krak ko‘proq to‘ladi, ammo «oldingi» sut miqdori ortadi va natijada o‘rtacha yog‘lilik kamayadi. Tez-tez emizilganda sut odatda yog‘liroq bo‘ladi.
• Kunning vaqti. Ko‘pchilik ayollarda ertalab sut biroz suyuqroq bo‘ladi, ayniqsa tuni bilan kam emizilgan bo‘lsa, kechqurunga kelib esa quyuqroq va yog‘liroq bo‘ladi.

Sutni sog‘ib olish. Sog‘ib olingan sutning yog‘liligi biroz pastroq bo‘lishi mumkin. Qo‘l bilan yoki mexanik sut sog‘uvchi moslama yordamida sog‘ib olish natijasida ona «keyingi» sut kelishidan oldin charchab qoladi, hatto elektr asbob ham bu vazifani doim to‘liq bajara olmaydi.

Har bir ayolning – onaning suti betakror. Uning tarkibi ma’lum bir bolaning ehtiyojlariga moslashtirilgan. Sanab o‘tilgan omillardan tashqari, sutning yog‘liligiga onaning umumiy ahvoli, ovqatlanishi, charchash va stress darajasi ta’sir ko‘rsatishi mumkin. Garchi bu holatlar sutning yog‘liligini keskin o‘zgartirolmasa-da, ko‘rsatkichning ozgina o‘zgarishi kuzatilishi mumkin.

Shuningdek, onalarda sutning yog‘liligi bolaning yoshiga qarab farqlanishi mumkin: yangi tug‘ilgan chaqaloq va bir yoshli go‘dak uchun sut tarkibi turlicha bo‘ladi.

Agar ona egizaklarni, muddatidan oldin tug‘ilgan yoki kasal chaqaloqni emizayotgan bo‘lsa, sutida ko‘proq yog‘ bo‘lishi mumkin.

Emizish usuli ham yog‘lilikka ta’sir ko‘rsatadi. Masalan, agar bola bir emizishda goh u ko‘krakdan, goh bu ko‘krakdan emsa, u «keyingi» sutga yetib bormaydi va natijada sutning o‘rtacha yog‘liligi pastroq bo‘lishi mumkin.

Agar chaqaloq faol va xotirjam, vazn qo‘shishi yetarli darajada bo‘lsa, ona sutining yog‘liligini oshirishning hojati yo‘q. Hatto sut «suyuq» tuyulsa ham, bu uning ozuqaviy xususiyatlarini aks ettirmaydigan tashqi taassurotdir.

Ammo ba’zi hollarda shifokor ona suti sifatiga, jumladan uning yog‘liligiga e’tibor qaratishni tavsiya etishi mumkin. Odatda, bu vazn ortishi sekinlashganda, ayniqsa erta tug‘ilgan yoki kam vaznli chaqaloqlarda muhim ahamiyat kasb etadi.

Bunday hollarda emizish usulini qayta ko‘rib chiqish zarur:

• Ayniqsa dastlabki oylarda, bir emizishda faqat bitta ko‘krakni berish. Bu bolaga sutning yog‘liroq qismiga yetib olishiga yordam beradi.
• Emizish vaqtini cheklamaslik, chaqaloqning o‘ziga kerakli miqdorda emishiga yo‘l qo‘yish.
• Talabga ko‘ra, uzoq tanaffuslarsiz, ayniqsa tungi paytda emizish.
• Ruhiy-hissiy xotirjamlik va to‘laqonli ovqatlanishni ta’minlash. Bu sutning yog‘liligini oshirish uchun emas, balki umuman organizmning me’yorida ishlashi uchun zarur.

Hech qanaqa maxsus mahsulotlar, masalan, yong‘oq, qaymoq yoki sho‘rva iste’mol qilish sutning yog‘liligini bevosita oshirmaydi. Bu shunchaki uydirma. Aksincha, emizikli onaning ratsionida yog‘ning ko‘pligi zararli bo‘lishi, xususan, bolaning ovqat hazm qilishiga ta’sir ko‘rsatishi mumkin. Shuningdek, suyuqlik ichishni kamaytirish ham noto‘g‘ri: suyuqlik yetishmasligidan sut yog‘liroq bo‘lib qolmaydi, balki uning miqdori kamayib ketishi mumkin.

Shunday qilib, emizikli onaning sog‘lig‘i, uning xilma-xil ovqatlanishi va to‘g‘ri suv ichish tartibi sut sifatiga chindan ham ta’sir ko‘rsatadi. Sut sifatini tashqi ko‘rinishiga qarab baholamang va o‘zingizni boshqalar bilan solishtirmang. Agar sizni biror narsa, masalan, chaqaloqning vazn qo‘shishi yoki uning emish paytidagi xatti-harakatlari tashvishga solsa, buni pediatr yoki emizish bo‘yicha mutaxassis bilan muhokama qilganingiz ma’qul.